Mohort Mohort
774
BLOG

Galicja/Wołyń – listopad 1944

Mohort Mohort Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 15

1 listopada 1944 r. zmarł greckokatolicki metropolita Lwowa Andrzej Szeptycki – kapłan nazywany mężem stanu, w rzeczywistości polityczny bankrut, który lawirując w wielkiej polityce między Hitlerem i Stalinem (do obu wysyłał listy gratulacyjne) poniósł całkowitą klęskę. Nie stworzył niepodległej Ukrainy, nie przyłączył prawosławia do papiestwa. Ba, po jego śmierci cerkiew greckokatolicka przestała istnieć, zlikwidowana przez Sowietów*.

Podobna klęska w tym czasie zaświeciła w oczy jego rodakom z OUN i UPA. Rozpoczynając wojnę na tyłach Armii Czerwonej nie spodziewali się ukraińscy nacjonaliści tak silnej odpowiedzi Sowietów. W listopadzie 1944 r., zaledwie kilka miesięcy po wkroczeniu Armii Czerwonej do Galicji, dało się widzieć tam pierwsze skutki akcji represyjnych NKWD (zwalczania oddziałów leśnych, aresztowań, wysiedleń zbuntowanych wsi). Jak wskazują dokumenty ukraińskiego nacjonalistycznego podziemia, ich siatkę w niektórych rejonach ogarnął „paniczny strach”. Sowieci rozpoczęli przeczesywanie Czarnego Lasu, matecznika UPA w Galicji. W USSR ogłoszono amnestię a na plenum KC KP(b)U Chruszczow wyrażał zadowolenie z faktu topnienia szeregów UPA.

Niemniej w dalszym ciągu banderowcy kontynuowali to, co potrafili najlepiej – ludobójstwo. Badaczom tego genocydu udało się zgromadzić wiedzę o 1330 ich ofiarach (głównie Polakach) zabitych w listopadzie 1944 r., w tym dla przedwojennych województw:

Tarnopolskie – 856 zabitych
Stanisławowskie – 330 zabitych
Lwowskie – 132 zabitych (w tym ok. 50 osób na obszarze Polski Ludowej, reszta w USSR)
Wołyń – 9 zabitych
Lubelskie – 3 zabitych

Największe ludobójcze akcje:
5.11.1944 – w Nowosielicy (pow. Śniatyn, Stanisławowskie) podszywając się pod Sowietów banderowcy zgromadzili 50 Polaków gotowych do „repatriacji” i spalili ich razem z budynkiem, w którym ci się znajdowali. Ponadto we wsi zamordowano dalszych 10 osób.

11.11.1944 – 85 zabitych w Uścieczku (pow. Zaleszczyki) oraz 50 zabitych w Milnie (pow. Zborów). Obie miejscowości w woj. Tarnopolskiem.

23.11.1944 – napad na kondukt pogrzebowy i wieś Sorocko (pow. trembowelski, Tarnopolskie). Grzebano zabitego przez UPA członka IB, w pogrzebie brało udział kilkunastu „istriebków”. Łącznie UPA zabiła 105 osób w tym księdza Adama Drzyzgę.

Listopad 1944 (data dzienna nie ustalona) – napad na konwój uciekinierów ze wsi Dołhe (pow. stryjski, Stanisławowskie) – 150 zabitych.

Wspomnienia:

„W lecie 1944 r. bandyci z OUN zmusili mnie i moich rówieśników do wstąpienia do bandy UPA, ale od razu uciekłem i cały czas się ukrywałem. O zmroku 29 listopada 1944 r. po kolacji zostałem w domu rodziców, a na noc poszedłem spać do stodoły. Po kilkudziesięciu minutach usłyszałem strzały. (...) Słyszałem płacz babci, wszedłem do domu i zobaczyłem straszny widok. Podłoga i ściany pokoju zalane były krwią, na podłodze, w kałuży krwi, leżeli ojciec i mama z ranami w głowach.” [Marian Jaremkiewicz, Jabłonówka, pow. kamionecki. Jego rodzice zostali zamordowani za dezercję syna]

„W pewnej chwili podnosząc się, otrzymałem postrzał pociskiem rozrywającym w lewe ramię ręki, który zdruzgotał mi kość. Mój karabin również został uszkodzony. Zerwałem się do dalszej ucieczki, podczas której otrzymałem kolejne dwa postrzały, w lewy policzek na wysokości żuchwy i w klatkę piersiową po lewej stronie w dolne żebra. Z nadludzkim wysiłkiem kluczyłem wśród opłotków, starając się zmylić pościg. I wreszcie z nadludzkim wysiłkiem dotarłem do małej stodoły. Byłem całkowicie wyczerpany, cały okrwawiony, z ostatnim granatem w dłoni, który przygotowywałem dla siebie, gdyby dopadli mnie banderowcy.” [ze wspomnień Zygmunta Harca, żołnierza IB w Sorocku, 23.11.1944, uratowany przez kobietę ukraińską, która go ukryła]

„W sobotę 1 listopada 1944 roku późnym wieczorem, od strony Miśkowego Błota, posypały się pociski zapalające. Zaczęły płonąć budynki pokryte słomą. Napastnicy z głośnymi okrzykami zaatakowali wieś. Czuwająca polska samoobrona otworzyła ogień z karabinów i użyła ręcznych granatów. (...) W tym czasie większość mieszkańców zdołała uciec w kierunku osiedla Zagumiaki, następnie na pola i ukryć się w lesie. Moja babcia zabrała ze sobą nawet dwie krowy. Niektórzy ukryli się w różnych kryjówkach w pobliżu zagród. (...) Ja z grupą kilku osób ukryłem się po pobliżu jeziora Szyligowego. Po jakimś czasie wyszliśmy stamtąd na niewielkie wzgórze, skąd było widać naszą wieś. Widok był przerażający. Olbrzymie płomienie ognia strzelały w górę. Słychać było ryk i rżenie palącego się bydła i koni. Bandyci biegli z wiechciami palącej się słomy i podpalali coraz to nowe budynki.” [Adolf Głowacki, Milno]

Walki UPA – Sowieci

W listopadzie 1944 miały miejsce napady UPA na rajcentry (ośrodki administracji) w Wyhodzie, Sołotwinie, Tłumaczu, Bohorodczanach, Łyścu i Strzeliskach Nowych. W Tłumaczu rozbito więzienie NKWD, spośród uwięzionych Ukraińców uwolniono, Polaków zamordowano. W Białym Kamieniu k. Lwowa upowcy przebrani za NKWD rozbroili i rozstrzelali 18 członków IB oraz kilkunastu Rosjan (enkawudzistów, czerwonoarmistów itp.).

15.11.1944 oddział IB i Rosjan z Załoziec (pow. Zborów, Tarnopolskie) rozbił kureń UPA. Walki banderowców z IB były na porządku dziennym.

Walczono także na Wołyniu. Upowcy wykoleili tam kilka pociągów, w tym pasażerski. Były ofiary w ludziach. Miały miejsce dwie większe potyczki. W jednej NKWD straciła 5 zabitych, w drugiej aż 26-ciu.

Niemniej sytuacja UPA pogarszała się. Dezaprobatę z takiego obrotu wypadków widać w rozkazie dowódcy UPA w Galicji „Szełesta” z 25.11.1944 r. Krytykował on dotychczasowe działania jego podkomendnych. Wynikało z niego, że UPA represjonuje „polską masę” i wykrwawia się w walnych bitwach z Sowietami zamiast ochraniać ludność ukraińską przed represjami i toczyć walkę partyzancką z NKWD i IB. „Szełest” nakazywał zmianę taktyki – działanie w mniejszych grupach, unikanie bitew, przestrzeganie zasad konspiracji. W części polskiej rozkaz był chyba propagandową hucpą, ponieważ w najbliższych miesiącach UPA wzmoże jeszcze ludobójstwo Polaków.

UPA vs. Polska Ludowa

W listopadzie 1944 r. nacjonaliści ukraińscy zabili 3 milicjantów i jednego żołnierza LWP (przynajmniej tylu zapamiętano). Atak na posterunek MO w Zatwarnicy (pow. Lesko) 13.11.1944 został odparty, lecz UPA zabiła 9 osób cywilnych.

Kurioza

Podczas napadu UPA na Hnidawę (pow. Zborów, 26.11.1944) pięcioletnią dziewczynkę o imieniu Zofia zmuszono do wypicia krwi jej zabitego ojca. Innej dziewczynce, Hannie, kazano zjeść kawałek ciała rodzica i następnie pozwolono jej żyć „na chwałę Stepana Bandery”. Napadu dokonała sotnia „Bondarenki”. W Wasylkowcach (pow. kopyczyniecki) Pelagię Węgrzynowicz przywiązano do drzewa, wydłubano jej oczy, odcięto język i okaleczono piersi.

W Kurnikach Szlachcinieckich (pow. Tarnopol) sąd doraźny OUN skazał na śmierć Ukraińca Ołeksę Majołowskiego za pomoc Polakom. Zabito także jego kuzyna za to, że odmówił wykonania wyroku na Majołowskim. To samo spotkało Hryhorija Chinija i pięć osób z jego rodziny w Prosowcach (pow. Zbaraż) za piętnowanie mordów dokonywanych na Polakach. Takich przypadków było więcej.

______

*Ciekawy wywiad o Szeptyckim tutaj.

Mohort
O mnie Mohort

Mohort Wypromuj również swoją stronę Ten blog powstał w 2008 roku z myślą o tych Polakach, którzy nic nie wiedzą o ludobójstwie OUN-UPA. Postawiłem sobie za cel opisanie tych tragicznych wydarzeń w porządku chronologicznym, w ich 65-tą rocznicę. Liczby: Wołyń: 60 tys. zabitych Tarnopolskie: 28 tys. zabitych Lwowskie: 25 tys. zabitych Stanisławowskie: 18 tys. zabitych Lubelskie: 3 tys. zabitych Polesie: ? tys. zabitych (są to szacunki polskich ofiar OUN i UPA wg Ewy Siemaszko) Kilkadziesiąt tysięcy Ukraińców zabitych przez OUN i UPA. 10-15 tys. Ukraińców zabitych w polskich akcjach odwetowych i walkach (wg dr. G. Motyki). Wg prof. W. Filara było to 5,7 tys.) ___________ Powstanie tego blogu sprowokowała inicjatywa prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki. Komentujących uprasza się o zachowanie szacunku dla narodu ukraińskiego. Autor bloga uważa, że UPA była wrzodem na ciele tego narodu i nie można jej winami obciążać ogółu Ukraińców. Z tego powodu nie domagam się żadnych przeprosin od przedstawicieli państwa ukraińskiego. Nie jestem historykiem, raczej miłośnikiem historii. Nowym czytelnikom zalecam czytanie notek po kolei zaczynając od najstarszej. Tekst bloga (do maja 2009) jest dostępny w 4 plikach PDF: część I, część II, część III, część IV Potrzebującym informacji "w pigułce" proponuję kliknięcie tagu podsumowania. Moje notki: LUTY 2008: 1. 9.02.1943. Parośla - krwawe preludium. 2. II RP - surowa macocha 3. Śmierć, śmierć, Lachom śmierć! 4. Dlaczego Wołyń? 5. Karty MARZEC 2008: 6. Ni Lacha, ni Żyda 7. Patrioci, kolaboranci czy zdrajcy? 8. Powstanie, ale jakie? 9. Krzyż 10. 26.03.1943. Masakra w Lipnikach 11. Kto tu był bohaterem, Wiktorze Juszczenko? KWIECIEŃ 2008: 12. Wołyń na początku 1943r. Spóźniony wstęp. 13. Polnische Schutzmannschaften - w służbie III Rzeszy i Polaków 14. Zagłada. Trzy historie. 15. Polska samoobrona na Wołyniu 16. Świece ofiarne w Janowej Dolinie 17. Wielki tekst Rafała Ziemkiewicza 18. Dwie prawdy 19. Wołyń - kwiecień 1943 MAJ 2008 20. Trzeciomajowe zwycięstwo 21. Co widać przez pomarańczowe okulary 22. Boh żywe 23. Pszenica i kąkol 24. "Jutro" Kłyma Sawura 25. O złych i dobrych esesmanach 26. Chłopi vs. burżuje czyli walka klas? 27. Prawdziwi bohaterowie 28. Wołyń - maj 1943 CZERWIEC 2008 29. 2. czerwca - zemsta za... 30. Moja Rywingate 31. Czerwone Zielone Święta 32. "Ukraińcy mają potężną pracę do wykonania" - frapujący wywiad z Krzesimirem Dębskim 33. Skandal z prezydentem Kaczyńskim w tle 34. Rozkaz numer 1 35. Sprawa Martynowśkiego 36. O najpiękniejszej dziewczynie w Koszowie 37. Wołyń - czerwiec 1943 LIPIEC 2008: 38. 4-5 lipca 1943 - pierwsza bitwa o Przebraże 39. Nie zapomnij Ty o nas, o, święta! 40. Konferencja o ludobójstwie OUN-UPA: zaproszenie ŚZŻAK i IPN 41. Wołyń i Galicja Katyniem współczesnej Polski 42. „Wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego...” 43. 14.07.1943 - słońce zachodzi nad Kołodnem 44. O tym, jak Ukrainiec Szopiak robił użytek ze swojej kosy 45. Upadek Huty Stepańskiej 46. Politycy ręce precz od historii! 47. Mysterium iniquitatis - czy w człowieku drzemie Demon? 48. Bitwa o chleb 49. Wołyń - lipiec 1943 SIERPIEŃ 2008 50. Pułkownik Niewiński wciąż walczy 51. Przystanek Bandera 52. Bulba-Boroweć pisze list 53. Remanenty - przegląd prasy ukraińskiej 54. Sprawiedliwość "Muchy" 55. O buncie /grzesiowi dedykuję/ 56. Wniebowzięcie 57. 30.08.1943 - Wola Ostrowiecka i Ostrówki 58. Trzecia bitwa o Przebraże czyli wojna, której nie było 59. Wołyń/Galicja Wsch. - sierpień 1943 WRZESIEŃ 2008 60. Dekonstrukcja mitu 61. Konstrukcja mitu, czyli bezpieka i IPN prawdę ci powiedzą 62. Nigdy nikogo życia nie pozbawi... 63. Wołyń/Galicja Wsch. - wrzesień 1943 PAŹDZIERNIK 2008: 64. Święte słowa Johna-Paula Himki 65. Retrospekcje: wojna polsko-ukraińska 1918-1919 66. Zastraszyć księdza 67. Wołyń/Galicja Wsch. - październik 1943 LISTOPAD 2008: 68. W telewizji pokazali 69. Ocalić od zapomnienia 70. 16.11.1943 - zwycięstwo "Bomby" 71. Wiktor Poliszczuk (1925-2008) 72. Wojciechowski, podejdź no do płota! 73. Wołyń/Galicja Wsch. - listopad 1943 GRUDZIEŃ 2008: 74. "Brutalny, bezrefleksyjny, fanatyczny" - ks. Isakowicz-Zaleski 75. Angela Merkel: Niemcy wybaczają Polakom Auschwitz 76. Męczennik o. Ludwik Wrodarczyk 77. Prawdziwi bohaterowie (2) 78. Wigilia A.D. 1943 79. Wołyń/Galicja Wsch. - grudzień 1943 STYCZEŃ 2009: 80. Stepan Bandera - ukraiński bin Laden 81. Czarna sukienka czyli o leśnikach 82. Odsiecz Ołyki 83. 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK 84. Gdzie są mężczyźni? 85. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - styczeń 1944 LUTY 2009: 86. Hanaczów stawia opór 87. Czy na Ukrainie będą burzyć polskie pomniki? 88. Retrospekcje: Galicja 89. Szlachta 90. Inaczej 91. Ratunku, Polacy mnie biją! 92. Czerwone noce w powiecie rohatyńskim 93. Po Wołyniu była Galicja  94. Przypadek 95. Huta Pieniacka - największa zbrodnia na wsi polskiej 96. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - luty 1944 MARZEC 2009: 97. Retrospekcje: Zamojszczyzna 98. Obraz zbliżony do prawdy i prawda 99. Odwet 100. Legenda – nie legenda 101. Prawdziwi bohaterowie (3) 102. Jaja po wołyńsku – z książki kucharskiej redaktora W. 103. Historia z perspektywy żaby 104. Wierszem 105. Szok 106. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1944 KWIECIEŃ 2009: 107. Drugie życie... morderców 108. Ostatnia niedziela 109. Prawdziwi bohaterowie (4) 110. Pomóżmy Wiktorowi Juszczence! 111. Kto dziś pamięta o Ormianach? 112. Bitwa pod Hurbami 113. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna – kwiecień 1944 MAJ 2009: 114. Rektorowi KUL pro memoria 115. Zapomniane wypędzenia 116. O pomnikach, profanacjach, polityce i piłce (nożnej) 117. ”Gonił nas człowiek z siekierą”, ale to nie było tak, jak myślicie 118. Wielka Polska o nich zapomniała! 119. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - maj 1944 CZERWIEC 2009: 120. Bratni naród na Kresach 121. Jeszcze o Ziemkiewiczu 122. Nie-Cała prawda 123. Negacjonista 124. Bajka 125. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - czerwiec 1944 LIPIEC 2009: 126. Dishonoris causa 127. Jak to było z piłami na Wołyniu 128. Chcemy innej historii! 129. Polska samoobrona we Wschodniej Galicji 130. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - lipiec 1944 SIERPIEŃ 2009: 131. Alternatywna trasa rajdu Bandery 132. Krakowskimi śladami Stepana Bandery 133. Kolejny ważny tekst Wołodymyra Pawliwa 134. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - sierpień 1944 WRZESIEŃ 2009: 135. Istriebitielnyje Bataliony - w służbie NKWD i Polaków 136. Galicja/Wołyń - wrzesień 1944 (+ Legnica!) PAŹDZIERNIK 2009: 137. SB – fałszywi bohaterowie 138. Galicja/Wołyń - październik 1944 (+ Legnica bis) LISTOPAD 2009: 139. Karta się odwraca 140. Galicja/Wołyń – listopad 1944 GRUDZIEŃ 2009: 141. Tylko we Lwowie 142. Ihrowicka kolęda 143. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - grudzień 1944 STYCZEŃ 2010: 144. Niezwykła historia jakich było wiele 145. Wikipedia pod specjalnym nadzorem 146. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - styczeń 1945 LUTY 2010: 147. Juszczenko przegiął 148. Ludobójcy i ludzie 149. Śmierć kata 150. Мила моя, што-то буде з нами? (kresowe mity, nie-mity) 151. Galicja/Wołyń - luty 1945 MARZEC 2010: 152. Spirala odwetu 153. Warto rozmawiać? 154. Koniec 155. Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1945 + bojkot zbiórki na KUL KWIECIEŃ 2010: 156. Wyprawa kijowska AD 2010 157. Galicja/Lubelszczyzna - kwiecień 1945 MAJ 2010: 158. Galicja/Lubelszczyzna - maj 1945 CZERWIEC 2010: 159. Galicja/Lubelszczyzna - czerwiec 1945 LIPIEC-SIERPIEŃ 2010: 160. 67. rocznica Krwawej Niedzieli na Wołyniu 161. Galicja/Lubelszczyzna - lipiec-sierpień 1945 WRZESIEŃ 2010: 162. Komu Andrzej Kunert zamierza stawiać pomniki? 163. Galicja/Wołyń/Lubelszczyzna - wrzesień 1945 PAŹDZIERNIK 2010: 164. Nienawiść w polityce 165. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - październik 1945 LISTOPAD 2010: 166. Ze szczerej piersi się wyrwało... 167. Galicja/Lubelszczyzna - listopad 1945 GRUDZIEŃ 2010-STYCZEŃ 2011: 168. Krwawe świętowanie 169. Skandal w Przemyślu + podsumowanie 12.1945-01.1946 LUTY 2011: 170. Dlaczego dr Motyka nie powinien zasiadać w Radzie IPN 171. Luty 1946 - podsumowanie MARZEC-KWIECIEŃ 2011: 172. Łuny w Bieszczadach 173. Światowe autorytety przypominają o polskich ofiarach Wołynia 174. Marzec-kwiecień 1946 – podsumowanie MAJ-CZERWIEC 2011: 175. Czy Bronisław Komorowski potępi Armię Krajową? 176. Maj-czerwiec 1946 - podsumowanie LIPIEC-SIERPIEŃ 2011: 177. "To my znamy prawdę..." - 68 rocznica rzezi wołyńskich 178. Lipiec-sierpień 1946 - podsumowanie WRZESIEŃ-GRUDZIEŃ 2011: 179. Za co bierze pieniądze radca ambasady RP w Kijowie, p. Hnatiuk? 180. Jak to się robi w Warszawie 181. Ale palma czyli GW vs. Ziemkiewicz, odcinek 1943 182. 5 Professoren und Wahrheit, du bist verloren (+ IX-XII.1946) STYCZEŃ-LUTY 2012: 183. Skandal na Ukrainie + podsumowanie 01-02.1947 MARZEC 2012: 184. Podsumowanie marca 1947 (śmierć gen. Świerczewskiego) KWIECIEŃ-GRUDZIEŃ 2012: 185. Genocidum atrox 186. Awantura o akcję "Wisła" (+podsumowanie) ROK 2013: 187. Walczymy o Dzień Pamięci Męczeństwa Kresowian 188. Elity III RP: nacjonalizm jest OK, byle ukraiński 189. Eksperci – po owocach ich poznacie 190. A ile ofiar zadowoliłoby p. Szeptyckiego? 191. Michnik stoi tam, gdzie OUN ______________________________ "Wychowanie w niepamięci, świadome ukrywanie, czy fałszowanie faktów, stawianie zbrodniarzom pomników to najbardziej podła rzecz, jaka może się wydarzyć cywilizowanym narodom..." Stanisław Srokowski,"Nienawiść" "W interesie naszych narodów leży znormalizowanie naszych stosunków, co wymaga powiedzenia sobie w oczy całej prawdy - ale tylko prawdy." - Jerzy Giedroyć Kontakt: dymitr.mohort[małpa]interia.pl

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura