Polskim badaczom zbrodni OUN-UPA udało się ustalić, że w miesiącach lipiec-sierpień 1946 r. z rąk członków tych organizacji zginęło 114 osób cywilnych (odpowiednio w lipcu 89 a w sierpniu 25). Ponadto w tym czasie bojownicy OUN-UPA zabili 44 przedstawicieli formacji zbrojnych Polski Ludowej (w lipcu 35 a w sierpniu 9). Jak widać, aktywność UPA systematycznie malała.
Podział zabitych (głównie Polacy) wg przedwojennych województw:
- lwowskie: 157 osób (zdecydowana większość zabitych w powojennych granicach Polski).
- lubelskie: 1 osoba
Największe zbrodnie OUN-UPA w tym czasie:
Noc z 14 na 15.07.1946 – atak sotni UPA dowodzonej przez „Brodycza” na Wołkowyję (pow. Lesko). Oprócz ataku na żołnierzy WOP i MO, mordowano ludność. Zamordowano wg różnych źródeł od 13 do 43 Polaków i Ukraińców (w tym kilku żołnierzy i milicjantów). Jednej z Polek wykrojono nożem serce i ściągnięto z nadgarstków skórę. Walka trwała do godz. 15, spalono 80 budynków. Motyka twierdzi na podstawie problematycznego źródła jakim jest Litopys UPA, że był to odwet za zabicie przez WP 33 cywilnych Ukraińców w Terce w lipcu 1946.
19.07.1946 sotnia „Chrina” spaliła 51 domów w Pobiednie (pow. Sanok), zabiła 3 Polaków, 1 zraniła. 6 osób zostało poparzonych.
OUN-UPA vs Polska Ludowa (istotniejsze wydarzenia):
Noc z 14 na 15.07.1946 – atak UPA na Wołkowyję (pow. Lesko) – opis patrz wyżej (zbrodnie).
26.07.1946 – we wsi Wysocko (pow. Jarosław) upowcy zabili 5 żołnierzy WP
15.08.1946 – napad na komisję przesiedleńczą w Dwerniku (pow. Lesko), zabicie 5 żołnierzy 34 pp. 8 DP i członka komisji.
24.08.1946 - klęska sotni "Chrina" w Choceniu. Zaskoczona przez oddział WP straciła 24 zabitych.
OUN-UPA vs Sowieci (istotniejsze wydarzenia):
27.07.1946 – nieudany zamach na generała NKWD Trubnikowa na trasie Dubno-Kozin (Wołyń).
W związku z przewagą sił sowieckich i ponoszonymi stratami, dowództwo UPA postanowiło w lipcu 1946 rozwiązać oddziały UPA a walkę z ZSRR oprzeć na bojówkach OUN i SB. Rozkaz o rozformowaniu miał być wykonywany stopniowo do jesieni 1946, jednak w Karpatach, gdzie były najdogodniejsze warunki do operowania większych grup, UPA działała jeszcze do 1949 r. Od rozformowania działania UPA w ZSRR miały charakter „sporadycznych akcji terrorystycznych, propagandowych i gospodarczych”.
Zanim doszło spadku aktywności UPA z ZSRR, sierpień był miesiącem największej ilości „bandyckich akcji” na zachodniej Ukrainie w 1946 roku – było ich 293. Także w lipcu było ich wiele - np. 11.07 koło Klewania zabito majora Armii Czerwonej, 14.07 w Połowcach zabito 5 enkawudzistów, 17.07 w Dołgoje 6 sowieckich aktywistów. 20.07 koło Nadwórnej wysadzono 20m torów kolejowych.
Inne wydarzenia godne uwagi:
Sierpień 1946 – odwiedziny oddziałów WiN na ziemi hrubieszowskiej przez korespondenta „Sunday Timesa” Dereka Selby'ego. Partyzanci chcieli pokazać zachodniej opinii publicznej położenie podziemia niepodległościowego w Polsce. Selby rozmawiał w obozie WiN także z delegacją UPA. Wrażenia z wizyty opisał w zachodniej prasie, co rozwścieczyło komunistów i doprowadziło do wydalenia Selby'ego z Polski.
Do lipca 1946 z powiatu sanockiego wysiedlono do ZSRR 60,9 tys. Ukraińców a z powiatu leskiego 39,5 tys.
Źródła:
Komentarze